İSTANBUL - İstanbul'da 46 yıldır Newroz ateşinin sönmesine izin vermeyen halklar, bu yıl da "Özgürlük İçin Demokratik Toplum" şiarıyla Yenikapı Meydanı'nda bir araya gelecek. 

 

İstanbul, Newroz kutlamalarının en çoşkulu ve kitlesel geçtiği kentlerin başında geliyor. Kürtler ve diğer halklar, 46 yıldır aralıksız bir şekilde tüm baskı ve engellemelere rağmen İstanbul'da Newroz ateşinin sönmesine izin vermedi. Bu yıl da yüzbinlerin Newroz ateşi etrafında buluşması bekleniyor. Newroz, bu yıl 23 Mart’ta Fatih ilçesinde bulunan Yenikapı Miting Alanı’nda "Özgürlük İçin Demokratik Toplum" şiarıyla kutlanacak.

 

İLK NEWROZ

 

1979 Newrozu ilk Newroz olarak biliniyor. 1979 yılında Küçükçekmece’de bulunan İnci Düğün Salonu’nda Newroz kutlaması yapıldı. Bin 500 kişi, sembolik olarak Newroz ateşini yaktı. Kutlamalar, ara ara kesintiye uğrasa da 1990 yılına kadar devam etti. 90’lı yıllardan sonra da kutlamalar kitleselleşmeye başladı. Bunda, Kürdistan'da yaşanan köy yakmaları nedeniyle buraya göç etmek zorunda kalan yurttaşların etkisi büyük oldu. 

 

90'LI YILLARIN KUTLAMALARI 

 

1995 yılındaki kutlamaların adresi Fatih Parkı oldu. Polis, kutlamalara müdahale ederek, 23 kişiyi gözaltına aldı. Bunlardan birçoğu tutuklandı. 1996'da Zeytinburnu'nun Kazlıçeşme mahallesinde 15 binden fazla kişinin katılımıyla Newroz kutlandı. Polisler, bir kez daha kutlamalara saldırarak, 50 kişiyi gözaltına aldı. 

 

1997'de Newroz kutlamasının adresi Şişli’de bulunan Abide-i Hürriyet Meydanı oldu. Halkın Demokrasi Partisi (HADEP) öncülüğünde düzenlenen kutlamaya onbinler katıldı. Meclis’te Kürtçe yemin ettiği gerekçesiyle o dönem tutuklu bulunan Kürt siyasetçi Leyla Zana’nın fotoğrafları taşındı. “Bijî Newroz”, “Çeteler Meclis’te HADEP hapiste” ve “Newroz bizimdir bizim kalacak” sloganlarıyla devletin Newroz'u "Nevruzlaştırma" girişimlerine yanıt verildi. 

 

İstanbul’da 1998 yılında Newroz kutlamalarının adresi Zeytinburnu’nda bulunan Kazlıçeşme Meydanı oldu. HADEP, Özgürlük ve Dayanışma partisi (ÖDP), Sosyalist İşçi Partisi (SİP) ve Emek Partisi’nin (EMEP) ortak programıyla düzenlenen Newroz’a katılan onbinler, özgürlük ateşini daha da gürleştirdi. O dönemde Newroz kutlamaları öncesinde ve sonrasında çok sayıda kişi gözaltına alındı.

 

KOMPLO ÖFKE 

 

1999 yılındaki Newroz’a, Abdullah Öcalan'a yönelik uluslararası komploya karşı öfke damga vurdu. Olağanüstü "güvenlik" önlemlerine rağmen İstanbul’un dört bir yanında sokağa çıkan binlerce kişi, Newroz ateşini tutuşturdu ve komploya tepki gösterdi. 

 

NEWROZ KİTLESELLEŞTİ 

 

2000 yılında kitle, Şişli Abide-i Hürriyet Meydanı'nda kutlama yapmak istedi. İstanbul Valiliği, kutlama için 26 Mart tarihini gösterdi. Valilik yasağına rağmen Newroz’u kutlamak için alana akan binlerce kişi polisin saldırısına maruz kaldı. 300’e yakın kişi gözaltına alındı. Alanda kutlamalara izin verilmezken, gece saatlerinde kentin birçok noktasında ateşler yakıldı. 

 

2001'de kutlamalar yasaklandı. 15 bini aşkın kişi, Kazlıçeşme Meydanı’na doğru yürüyüşe geçti. Polisler, Topkapı ve civarında halka saldırdı. Gün boyu halk ile polis arasında birçok noktada çatışmalar yaşandı. Newroz ateşi birçok mahalleyi sardı. 

 

2002'de kutlamalar yine yasaklandı. Yasağı tanımayan binlerce kişi, Newroz ateşini yakmak için sokaklara çıktı. Cevizlibağ, Topkapı, Aksaray güzergahında anayollar trafiğe kapatıldı. Kitleye saldıran polis, yaklaşık 500 kişiyi gözaltına aldı. Önceki yıllarda olduğu gibi halk yine Newroz ateşini İstanbul’un tüm ilçelerine yayarken, HADEP Büyükçekmece İlçe Başkanlığı önünde toplanan yaklaşık 200 kişilik grup ateş yakarak müzik eşliğinde halaya durdu.

 

2003 Newrozu, Zeytinburnu’nda bulunan Kazlıçeşme Meydanı'nda kutlandı. Binlerce kişi kutlamalara katıldı ve Kürt sorunun çözümünü haykırdı. Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) Irak’a müdahalesi de kutlamalarda protesto edildi. 

 

2004'te ise, 1990’lardan bu yana en kitlesel Newroz kutlaması yapıldı. Kazlıçeşme Meydanı'nda yaklaşık 80 bin kişi bir araya geldi ve Abdullah Öcalan’a dönük tecride tepki gösterdi. Newroz'a katılanlar, Abdullah Öcalan’ın siyasi irade olarak kabul ettiğini beyan etti. 

 

YÜZBİNLER ALANLARDA 

 

2005 ve 2006 yıllarında Kazlıçeşme Meydanı’nda kutlamalar yapıldı. Yüz binler, “Öcalan’ı siyasi irade olarak kabul ediyor musunuz?” sorusuna hep bir ağızdan onay verdi. 2007 yılındaki Newroz'a Abdullah Öcalan’ın zehirlenme iddiaları damga vurdu. Kazlıçeşme Meydanı’nı dolduran yüzbinlerce kişi, Abdullah Öcalan için “Sağlığı sağlığımızdır” sloganı attı. 

 

‘ÊDÎ BES E’ HAMLESİ

 

300 bin kişinin katıldığı 2008 Newrozu'na “Êdî bes e (Artık yeter)" hamlesi damga vurdu. İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nin kapatılması, operasyonların durdurulması, demokratik anayasa, Kürt kimliğinin kabulü ve anadilde eğitim talep edildi. Yerel seçimlere denk gelen ve yüzbinlerce kişinin katıldığı 2009 Newrozu'nda ise “KCK operasyonlarına" tepki öne çıktı. 

 

HALKLAR BİR ARADA  

 

2010'da farklı halklardan ve inançlardan yüzbinler Kazlıçeşme'de buluştu. Kutlamalarda Terörle Mücadele Kanunu’nun  (TMK) kaldırılmasını, askeri ve siyasi operasyonların durdurulmasını, Kürt sorunun diyalog ve müzakere ile çözümü talepleri yükseldi. Demokratik Kent Konseyi’nin organizasyonuyla 2011 yılında Kazlıçeşme’de “Ya özgürlük ya özgürlük” şiarıyla Newroz kutlandı. 

 

BDP YÖNETİCİSİ KATLEDİLDİ

 

2012 yılında Kazlıçeşme Meydanı’nda yapılmak istenen Newroz kutlamaları İçişleri Bakanlığı tarafından yasaklandı. Kazlıçeşme'ye gitmek isteyen yurttaşlar polis saldırısına maruz kaldı. Çok sayıda kişi gözaltına alındı, Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) Arnavutköy İlçe Örgütü yöneticisi Hacı Zengin, atılan gaz bombasının kafasına isabet etmesi sonucu yaşamını yitirdi.

 

ÖCALAN’IN MESAJI OKUNDU

 

“Öcalan’a özgürlük, Kürtlere statü” şiarıyla kutlanan 2013 Newrozu'nda Abdullah Öcalan’ın mesajı okundu. İmralı Heyeti’nde yer alan BDP milletvekili Sırrı Süreyya Önder, alanda toplanan yüzbinleri Kürtçe ve Türkçe selamlayarak “Size Sayın Öcalan’ın selamlarını getirdim, selamlar olsun” dedi. 

 

2014'te “Özyönetimle özgür kimliğe. Kentimizi de kendimizi de biz yöneteceğiz” şiarıyla Kazlıçeşme’de kutlama yapıldı. Abdullah Öcalan’ın daha önce Amed’te okunan Newroz mesajı Türkçe ve Kürtçe olarak okundu. 2015'te Kazlıçeşme’de 1 milyondan fazla kişinin katılımıyla kutlama yapıldı. Kutlamalarda DAİŞ’in Şengal ve Kobanê’ye yönelik saldırılarına tepki gösterildi. 

 

2016’da baskı ve abluka altında kutlamalar yapıldı. Bakırköy Halk Pazarı’nda “Her yer Newroz her yer direniş” şiarıyla kutlanması planlanan Newroz, İstanbul Valiliği tarafından yasaklandı. HDP binalarının kuşatılması ve tüm yolların kapatılmasına rağmen halk Newroz alanına girmeye çalıştı. Polisin müdahalesi sonrası bir hafta boyunca İstanbul’un birçok noktasında Newroz ateşleri yakıldı. Bu yıl, sokağa çıkma yasaklarına tepki gösterilerek, özyönetim direnişleri selamlandı. 

 

2017'de Newroz Tertip Komitesi, kutlama için öncesinde Bakırköy’ü seçti. Ancak burasına izin çıkmadı. Kartal Meydanı’nda kutlamalar yapıldı. Meydan hınca hınç doldu. 

 

2018’de Bakırköy’de bulunan Halk Pazarı'nda “Newroz direniştir, faşizme karşı halkların baharıdır” şiarıyla kutlama yapıldı. Türkiye’nin Efrin’e yönelik saldırılarına büyük tepki gösterildi. Yüzbini aşkın kişinin katıldığı Newroz’da, Efrîn’e dönük saldırılar ile Abdullah Öcalan üzerindeki tecrit protesto edildi.

 

TECRİDE ÖFKE

 

2019 Newrozu “Mutlaka kazanacağız, tecridi kıracağız” şiarıyla Bakırköy Halk Pazarı’nda kutlandı. Yüzbinlerin katıldığı Newroz’da, Abdullah Öcalan üzerinde devam eden tecridin kaldırılması talebiyle Demokratik Toplum Kongresi (DTK) Eşbaşkanı Leyla Güven’in başlatmış olduğu ardından Türkiye’deki bütün cezaevlerine yayılan açlık grevlerine dikkat çekildi. Tecridi protesto etmek için Gebze Kadın Kapalı Cezaevi’nde yaşamına son veren Ayten Beçet’in geride bıraktığı mektubu okundu.

 

2020: SALGININ GÖLGESİNDE KUTLANDI

 

1979’dan 2019’a kadar tüm engelleme ve müdahalelere rağmen kutlanılan İstanbul Newroz’u, 2020 yılında ise koronavürüs engeline takıldı. “Adalet, demokrasi, özgürlük için” şiarıyla kutlanması planlanan Newroz, salgın nedeniyle iptal edildi. Halklar, tıpkı 1990’lı yıllarda olduğu gibi mahallelerde ve evlerinde yaktıkları ateşlerle Newroz’u kutladı.

 

Yüzbinlerin katılımıyla “Newroz ateşiyle direnelim, özgürleşelim” şiarıyla Yenikapı Meydanı’nda kutlanan 2021 Newrozu’na toplumun tüm kesimleri katıldı. Abdullah Öcalan üzerindeki tecrit ve İstanbul Sözleşmesi’nin feshine tepkiler öne çıktı. "Güneşimize selam, direnişe devam” pankartı, yüz binler tarafından büyük bir coşkuyla karşılandı.

 

EN KİTLESEL NEWROZLAR

 

Newroz, 2022’de “Dem dema serkeftinê ye (Şimdi kazanma zamanı)” şiarıyla Yenikapı Meydanı’nda kutlandı. HDK öncülüğünde hazırlıkları haftalar öncesinden başlayan Newroz’a katılım bir önceki yıla oranla daha fazla oldu. Yüzbinler renkleriyle Newroz alanını doldurdu.

 

Mereş merkezli depremlerde yaşamını yitirenlere adanan 2023 Newrozu, “Her der Newroz, her dem azadî” şiarıyla sağanak yağışın altında Yenikapı Meydanı’nda kutlandı. Yenikapı Meydanı’nda yüzbinler bir araya geldi. Newroz sonrası yaklaşık 200 kişi gözaltına alındı.

 

2024'te Newroz ateşi, 17 Mart’ta “Rabe dema azadî û serkeftinê ye” şiarıyla 45’inci kez yakıldı. Farklı halklar ve inançlardan yüzbinlerin katıldığı Newroz, Yenikapı Meydanı’nda kutlandı. Newroz'da Abdullah Öcalan’ın fiziki özgürlüğü talebi öne çıktı. 

 

2025: ÖZGÜRLÜK İÇİN DEMOKRATİK TOPLUM NEWROZU

 

Bu yılki Newroz kutlaması, HDK öncülüğünde Yenikapı Meydanı’nda kutlanacak. Yüzbinler katılımıyla kutlanması beklenen Newroz'da sanatçılar Kadir Çat ve Praksis sahne alacak. Bu yılın şiarı "Özgürlük İçin Demokratik Toplum Newrozu" olarak belirlendi. 

 

MA / Ömer İbrahimoğlu